Zodra het zakelijk reizen weer opstart, moeten bedrijven hun economische belangen en de risico’s voor hun medewerkers zorgvuldig tegen elkaar afwegen. Risico op besmetting met corona en sociale restricties verschillen wereldwijd per regio en per dag. Waar moeten travel managers op letten als hun zakenreizigers weer op pad gaan?

Tijdens het virtual event van de NATM (Nederlandse Associatie voor Travel Management) deze week gaven Daan Brink en Hugo Blom van Proximities Risk Consultancy antwoord op deze en andere vraagstukken.
“In ‘normale’ tijden geven wij grote mkb-bedrijven en kleinere multinationals advies hoe zij op een veilige manier zaken kunnen doen in het buitenland,” zegt Daan Brink. “Sinds de corona-pandemie helpen we bedrijven vooral om hun zakenreizigers en expats terug te krijgen.”  
Daarbij is timing heel belangrijk zegt Hugo Blom (op foto rechts). “Sommige bedrijven hebben gewacht met het terughalen van hun medewerkers, veelal in overleg met of op verzoek van de zakenreizigers zelf. Als dan twee à drie weken later alsnog tot repatriëring wordt overgegaan, gaat dat veelal gepaard met enorm veel inspanningen en hoge kosten.”

Het regelen van medische zorg voor in het buitenland besmette medewerkers kan eveneens een probleem zijn. “In sommige landen worden westerlingen gezien als de boosdoeners die het virus in hun land hebben geïntroduceerd. Een Nederlandse vrouw in Zuid-Soedan bijvoorbeeld had te maken met dit negatieve sentiment. Zij leveren liever medische zorg aan hun eigen mensen dan aan buitenlanders.”

Cijfers niet altijd betrouwbaar
Volgens officiële cijfers zijn er wereldwijd inmiddels zo’n 2 miljoen besmettingen en meer dan 110.000 sterfgevallen als gevolg van corona. Niet alle cijfers geven een betrouwbaar beeld van de daadwerkelijke situatie, zegt Daan Brink. “In Zuid-Afrika en Zuid-Amerika bijvoorbeeld zijn de getallen laag, maar dat geeft een vertekend beeld. Veel mensen die ziek zijn, hebben geen geld voor medische zorg. Of zij kunnen zich niet permitteren om niet naar hun werk te mogen vanwege een corona-besmetting, want dan hebben ze ook geen inkomsten meer. Dat weerhoudt velen ervan om naar een dokter te gaan. In het algemeen zijn mensen in landen met een zorgstelsel waarbij de patiënt (grotendeels) zelf de medische kosten moet betalen, zoals in de VS, terughoudend om een beroep te doen op medische zorg.”

Lappendeken
Voordat de zakenreizigers weer op pad gaan, zullen travel managers ervoor moeten zorgen dat zij over de juiste feiten en cijfers beschikken om een gedegen risicoafweging te maken. “Dat is niet makkelijk, want de situatie verandert snel,” zegt Hugo Blom. “Je ziet een verschuiving van oost naar west; de uitbraak van het coronavirus begon in China, vervolgens werden het Midden-Oosten en Europa getroffen, en nu ligt het epicentrum in de Verenigde Staten. Naar verwachting zal de komende tijd in Brazilië, Turkije en Rusland een flinke toename van het aantal besmettingen plaatsvinden.”

Het virus zal niet met dezelfde golfbeweging verdwijnen als het is verspreid. “Er zal een lappendeken ontstaan waarbij sommige landen sneller ‘herstellen’ dan andere,” zegt Daan Brink. “Dat heeft te maken met de medische zorg die in dat land voorhanden is en de maatregelen die zijn getroffen om verdere verspreiding in te voorkomen.”

Verder gaat het er niet alleen om of je op een bestemming kunt komen, maar ook wat je daar aantreft, geeft Hugo Blom aan. “Je kunt nog steeds naar Nieuw-Zeeland vliegen, maar dan moet je bij aankomst wel twee weken in quarantaine. Je moet de situatie ook op regionaal niveau beoordelen, wat het nog complexer maakt. Zo gelden binnen Mexico verschillende sociale restricties per regio; in sommige delen geldt een volledige lockdown.”

Lockdown leidt tot sociale onrust
Ook de lokale veiligheidssituatie kan snel veranderen. “Door de lockdown daalde in Brazilië en Nigeria in eerste instantie de criminaliteit,” zegt Daan Brink. “Maar je ziet ook dat de lockdown tot grote sociale onrust kan leiden, getuige de incidenten in Kaapstad. Mensen krijgen geen salaris meer en kunnen ook niet naar de lokale markt om voordelige levensmiddelen te kopen – dat leidt tot grote spanningen. Dit kan ertoe leiden dat overheden besluiten om de maatregelen te versoepelen, hoewel verspreiding van het virus helemaal niet onder controle is.”

In India leidde de lockdown juist tot een snellere verspreiding van corona. “Mensen die op straat werken in de grote steden hadden van de een op de andere dag geen inkomen meer en gingen terug naar hun geboortedorp. Dat betekende dat 3 miljoen mensen massaal op reis gingen, met alle gevolgen van dien.”

Nieuwe reisregels
Duidelijk is dat in deze tijd oude systemen en modellen niet meer werken. Travel managers moeten zich voorbereiden op de periode dat zakenreizigers weer op pad gaan, zegt Hugo Blom. “Welke reisregels gelden in deze nieuwe werkelijkheid? Hoe bereid je zakenreizigers voor en welke instructies geef je ze? Wanneer neem je actie? Wat doe je als mensen ziek worden in het buitenland? In Nigeria hebben ze wellicht een goed corona-ziekenhuis, maar als het beleid is ‘buitenlanders laatst’ heb je daar niet veel aan, hoe goed je ook verzekerd bent. In deze medische crisis is geld lang niet altijd de oplossing.”

Des te langer de coronacrisis duurt, des te meer geld de bedrijven verliezen. “Het is continu een afweging tussen ‘business sense’ en ‘risk sense’,” zegt Daan Brink “Hoe waarborg je de continuïteit van het bedrijf zonder de Duty of Care uit het oog te verliezen? Het is allerbelangrijkste is om te allen tijde te weten waar reizigers zich bevinden en contact met ze te houden. Het is ook raadzaam om van tevoren af te spreken hoe je dat contact onderhoudt.”