Pathé Tuschinski in Amsterdam is het 102de ‘KLM-huisje’ geworden. Burgemeester Femke Halsema ontving donderdagmiddag het eerste nieuwe miniatuurtje in de grote zaal van de bioscoop. CEO Pieter Elbers was afwezig, omdat hij volgens een woordvoerder ‘signalen van griep’ vertoont.
Het theater Tuschinski werd bijna honderd jaar geleden geopend (28 oktober 1921) en vernoemd naar de oprichter Abraham Icek Tuschinski, een Nederlandse zakenman met joods/Poolse wortels. Samen met zijn zwagers Hermann Ehrlich en Hermann Gerschtanowitz bouwde hij destijds een bioscoopimperium in Nederland op. Presentator Winston Gerschtanowitz (op de foto onder) was donderdagmiddag in Amsterdam de ceremoniemeester – hij is tevens de achterkleinzoon van Hermann Gerschtanowitz.
Het Tuschinski theater herbergde bij de oplevering een mengeling van toen vermaarde bouwstijlen in zich: Amsterdamse School, Jugendstil en art deco. De krant Het Vaderland schreef destijds: “Den monumentalen gevel, fraai van lijn, mooi van steen, dadelijk verradend dat hier een lichtspel zijn triomfen viert.”
Alle drie de oprichters: Tuschinski, Ehrlich en Gerschtanowitz werden in de Tweede Wereldoorlog op grond van hun ‘jood-zijn’ gedeporteerd en vermoord in concentratiekampen. De Duitse bezetter gaf het theater een andere naam: Tivoli – volgens de Amsterdammers betekende dat Tuschinski is verkocht of liever ingepikt. Na de oorlog werd het theater in ere hersteld. Tuschinski is nu onderdeel van de Franse keten Pathé.
Volgens de site Joods Amsterdam overleefden van de gehele familie Tuschinski en van zijn zwagers Ehrlich en Gerschtanowitz slechts drie mensen de oorlog.
Jenever
Het KLM-huisje, gemaakt van Delfts blauw, wordt sinds 1952 door de airline uitgedeeld aan passagiers in de business class, aan het einde van hun vlucht. Het is gewoonlijk gevuld met jenever, in samenwerking met Bols, maar voor vluchten naar landen waar alcohol verboden is, bestaat ook een variant zonder drank.
De nummering van de huisjes loopt gelijk aan de leeftijd van KLM. De airline is op 7 oktober 2021 dus 102 jaar oud geworden. In de beginjaren van de huisjes was er geen jaarlijks ritme. Om de parallellie te bereiken maakte KLM in de jaren negentig een inhaalslag, met de uitgifte van meerdere huisjes per jaar.
Vanaf 1995 kwam KLM zo op de beoogde frequentie van één huisje per twaalf maanden uit en kon zichzelf elke keer op of rond 7 oktober een verjaardagscadeau schenken. Als voorbeelden dienen meestal bestaande historische gebouwen, verspreid over heel Nederland.
De keus van welk huis in Nederland een kleine replica wordt gemaakt ligt exclusief bij de CEO van KLM. Elk jaar zoekt de hoogste bestuurder in april uit de kandidaten die hem – de CEO van KLM is tot nu altijd een man geweest – zijn voorgelegd het huis van zijn voorkeur uit. Daarna is er nog een half jaar om de productie van de huisjes op gang te brengen. KLM zegt van elk exemplaar een miljoen stuks te laten maken. Meteen sinds 7 oktober is het nieuwste huisje aan boord van de vluchten, samen met de eerder genummerde exemplaren. De reizigers mogen zelf kiezen uit het aanbod.
Foto’s © KLM
