KLM heeft vandaag afscheid genomen van Fokker. De laatste vier F 70’s uit de vloot vlogen vanmorgen achter elkaar weg. Zo’n mooi vliegtuig had Boet Kreiken, voormalig CEO van KLM Cityhopper, nog nooit gezien, zei hij met veel gevoel voor pathos.
‘Een prachtig oer-Hollands vliegtuig’ noemde Kreiken, die onlangs KLC verruilde voor een plek in het executive committee van KLM. ‘In heb het altijd het mooiste industriële product uit Nederland gevonden.” KLM heeft in de loop der jaren 160 Fokkers van allerlei types in dienst gehad.
Gisteren voerde KLC, een volle dochter van KLM, de laatste commerciële vlucht met een Fokker 70 uit, tussen Londen (Heathrow) en Amsterdam. Van de zeven F70’s die KLC vorige maand nog in de vloot had, stonden de laatste vier vanmorgen op Schiphol-Oost.
Na de onthulling van een gedenkteken voor de Fokker-tijd (de staart van een F 70 met een plaquette) door de CEO van KLM, Pieter Elbers, vlogen de vier toestellen achter elkaar weg naar Norwich. Op de luchthaven van deze Britse stad worden ze geprepareerd voor hun nieuwe eigenaars.
Tijdperk
Elbers verwees in zijn toespraak naar ‘het eind van een tijdperk’, dat hij gemakshalve afrondde tot een eeuw: In feite nam KLM sinds 1920 vliegtuigen af van Fokker, 97 jaar dus, maar de banden tussen Anthony Fokker en de oprichter van KLM, Albert Plesman waren al eerder gesmeed.
“Ze vertrouwden elkaar, maar wantrouwden elkaar nog vaker,’ zei Elbers over de twee pioniers van de Nederlandse luchtvaart. Hun verstandhouding zette de toon voor de jarenlange haat-liefde verhouding tussen KLM en Fokker.
Achteraf bekeken leidde het vlootbeleid van KLM in de jaren tachtig mede tot de ondergang van Fokker. De vliegtuigfabrikant was destijds bezig met de ontwikkeling van een nieuwe serie jets, resulterend in de F 100 en de F 70, maar KLM toonde zich niet tevreden over het ontwerp en bestelde van beide types slechts een klein aantal. Dit leidde niet alleen tot een achterblijvend aantal orders, het was internationaal ook bepaald geen reclame dat uitgerekend KLM nauwelijks Fokkers wilde.
Kwaliteit
Pas nadat Fokker in 1996 failliet was gegaan, met name door eigen mismanagement, erkende KLM de kwaliteit van het product. De F 100 en de F 50 vormden daarna nog rond de twintig jaar de kern van de vloot van KLC.
Volgens Bas Klop, director flight operations van KLC, zijn de afgedankte F 70’s onveranderd ‘zeer goede vliegtuigen’ die nog jaren meekunnen. “Er is ook nooit een kist verloren gegaan (gecrasht, red.), in al die jaren.”
Voor KLM was de opbrengst uit verkoop van de verouderde Fokkers echter aantrekkelijker dan het in de vloot houden, aldus Klop. “Het ontwerp van de Fokkers gaat terug tot de jaren tachtig. Bij onderhoud gingen onze monteurs met een stuk gereedschap aan het werk. Er is inmiddels een hele nieuwe generatie vliegtuigen, waar geen schroevendraaier meer aan te pas komt.”
Rekkof
Op Schiphol Oost zetelt, aan de overkant van de Oostbaan, het kantoor van Rekkof. Dit bedrijf, een omdraaiing van de naam Fokker, werkt sinds begin deze eeuw aan een nieuw toestel onder de naam Fokker 130 NG. Rond 2010 leek het er serieus van te komen, nadat de regering een subsidie van twintig miljoen euro ter beschikking stelde.
Maar er meldde zich nooit een serieuze koper. Hoewel het kantoor op Schiphol nog bestaat en de site ‘live’ is lijkt er nooit een nieuwe Fokker te zullen komen. De Nederlandse vliegtuigbouw is ten einde.
