De Nederlandse luchtvaart wil zo snel mogelijk toestemming van het kabinet om alle passagiers op Schiphol bij vertrek te mogen temperaturen in de strijd tegen verspreiding van het coromavirus. Ons land ziet niets in het opnemen van temperatuur, ook vanwege privacybezwaren, toch gebeurt het op Schiphol al massaal, in opdracht van andere landen.
Een groot aantal landen, binnen en buiten de EU, laat de temperatuur opnemen bij reizigers op de luchthaven van vertrek – en soms bij aankomst – als onderdeel van de maatregelen om de verspreiding van corona te voorkomen. Op een aantal Aziatische vliegvelden, waaronder Hongkong, gebeurt dat al sinds de SARS-uitbraak in 2003 met warmtecamera’s. Volgens de luchtvaartsector vergroot temperaturen het vertrouwen bij passagiers dat er geen verborgen besmettingen aan boord van het toestel komen. “Als een temperatuurcheck een veilig gevoel geeft aan passagiers, moet dat ook meewegen,” zegt voorzitter Marnix Fruitema van BARIN, dat de meeste luchtvaartmaatschappijen in Nederland vertegenwoordigt. “Het gaat er niet alleen om wat medisch verantwoord is, maar ook om de emotie van reizigers.”
Privacywetgeving
Toch gebeurt dat hier niet. Temperaturen wordt zelfs afgeraden. Gezondheidsinstituut RIVM geeft aan dat bij slechts een klein deel van de coronabesmettingen sprake is van een verhoogde temperatuur. Dat betekent dat bij het opnemen van de temperatuur het merendeel van de besmettingen niet in beeld komt. Ook wereldgezondheidsorganisatie WHO ziet er niks in. Niet iedereen met een te hoge temperatuur is besmet en bovendien kan door medicijnen de temperatuur omlaag zijn gebracht.
Met vergelijkbare argumenten werden aan het begin van de corona-uitbraak monddoekjes ontraden, omdat deze nauwelijks effectief zouden zijn. Inmiddels is ook het RIVM overstag en moeten ze onder meer aan boord van vliegtuigen en in het openbaar vervoer verplicht worden gedragen.
Daarnaast staat temperaturen op gespannen voet met de Nederlandse privacywetgeving. “Temperaturen is niet zomaar toegestaan,” stelt toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens. “Meestal verwerkt u hiermee medische gegevens. En dat valt onder de privacywet.”
Die voorwaarde geldt niet als alleen de temperatuur wordt afgelezen en deze niet wordt geregistreerd of verwerkt. Dat is in de luchtvaart altijd het geval. Ook geldt als uitzondering dat de passagier expliciet toestemming kan geven om gemeten te worden. Maar als daar dan weer als drukmiddel tegenover staat dat de reiziger niet kan vliegen als hij de check weigert, geldt die regel niet.
Toch worden nu toch al op Schiphol, na de veiligheidscontrole of aan de gate, passagiers getemperatuurd. Dat gebeurt op vluchten naar landen die dat verplicht stellen op de luchthaven van vertrek, waaronder Portugal, Singapore, Zuid-Korea en China. Luchtvaartmaatschappijen die naar zulke landen vliegen, zijn verplicht temperatuur op te nemen, ook al staat dat op gespannen voet met Nederlandse wetten en voorschriften.
Gezondheidsverklaringen
Een ander probleem zijn de gezondheidsverklaringen die passagiers moeten invullen en de hele reis bij zich houden. De Nederlandse regering stelt ze verplicht, maar met het toenemende aantal passagiers wordt het steeds moeilijker ze handmatig te controleren. Maatschappijen willen dat reizigers de verklaring digitaal invullen bij het online inchecken, zodat deze – net als de informatie over het meenemen van gevaarlijke stoffen en visumvoorwaarden – onderdeel worden van het reisproces. Maar dat betekent dat maatschappijen gezondheidsgegevens moeten verzamelen en opslaan, wat volgens de Nederlandse privacywetgeving niet is toegestaan.
De luchtvaartsector vraagt nu een zogeheten aanwijzing aan het kabinet waarin temperaturen wordt opgenomen. Zulke aanwijzingen in het kader van de wet Publieke Gezondheid vormen al de basis voor een groot aantal coronamaatregelen. Een voorstel daarvoor ligt bij het ministerie van Volksgezondheid, maar onduidelijk is of dit wordt uitgevoerd en wanneer.
Houtje-touwtje oplossingen
BARIN-voorzitter Fruitema pleit voor een eenduidige, internationale aanpak van coronaregels in de luchtvaart. “Uit gesprekken met collega’s uit Europa blijkt dat er verschillende protocollen zijn in de Europese landen met betrekking tot temperatuurscreening en gezichtsmaskers. In Frankrijk en Italië zijn maskers verplicht en wordt bij vertrek getemperatuurd. In Lissabon wordt bij aankomst gemeten, in Athene zijn mondmaskers verplicht, maar is er geen screening meer. Die onduidelijkheid draagt niet bij aan herstel van het vertrouwen.”
Nederland heeft zeker niet de meest strikte regelgeving, zegt Fruitema. “Op Schiphol is een mondkapje op een paar plekken verplicht, op andere luchthavens moeten ze altijd op. Dat is verwarrend. Als je de Nederlandse protocollen vergelijkt met sommige andere landen, dan kan daar best eens schepje op. Als mondkapjes of temperatuur meten in veel EU-landen gangbaar zijn, dan moet je hier toch maar de regels aanpassen. Anders wordt het gek.
“We zitten nog teveel in houtje-touwtje oplossingen,” vervolgt Fruitema. “Ik dring aan op EU-coördinatie om de protocollen zo veel mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Dat is na 9/11 ook gebeurd.”
