Amerikaanse overheidsinstellingen en luchtvaartmaatschappijen zijn verwikkeld in een heuse oorlog tegen de in hun ogen oneerlijke concurrentie van airlines uit het Midden-Oosten. Het lijkt erop dat zij steeds meer gehoor vinden voor hun klachten bij de Republikeinse regering van Donald ‘Make America Great Again’ Trump.

Toch zijn er ook invloedrijke personen met kennis van zaken en instellingen die een tegengeluid laten horen. Zo las ik onlangs een open brief van Kevin Mitchell, oprichter van de Business Travel Coalition, aan president Trump en een aantal hoog­­­geplaatste Amerikaanse regerings­functionarissen. In zijn brief stelt hij dat Delta Air Lines, American Airlines en United Airlines een oligopolie in stand willen houden en zich willen beschermen tegen elke vorm van buiten­landse concurrentie. Hun aanvallen op buitenlandse airlines, schrijft Mitchell, bedreigen de Open Skies-afspraken die met meer dan 100 landen en regeringen zijn overeengekomen.

In strijd met Open Skies-overeenkomsten
Een van de misleidende claims die deze drie grootste Amerikaanse airlines maken, is dat het onrechtvaardig is dat de internationale capaciteit van de Golfcarriers Emirates, Etihad Airways en Qatar Airways de vraag naar reizigers naar en van hun thuislanden overschrijdt. Dit is nonsens. Want een dergelijke bewering is in strijd met een van de belangrijkste uitgangspunten van Open Skies-overeenkomsten. Namelijk dat airlines op basis van een ‘balans van mogelijkheden’ kunnen concurreren op een gedereguleerde markt, maar niet op basis van een ‘balans van voordelen’ die een vast deel van de passagiers garanderen.

In 1992 heeft Northwest Airlines, nu onder­deel van Delta Air Lines, het beginsel ‘balans van mogelijkheden’ in Amerika’s eerste Open Skies-overeenkomst met de Neder­landse overheid tot een immens voordeel aangewend door haar Amerikaanse hubs te koppelen aan de hub van KLM op Schiphol. Deze overeenkomst gaf de twee carriers vrije toegang tot de transatlantische markt. Het gegeven dat Amerikaanse luchtvaart­maatschappijen in een groot aantal inter­nationale markten veel meer frequenties aanbieden dan buitenlandse airlines, is niets meer en niets minder het resultaat van Open Skies-overeenkomsten.

Balans van mogelijkheden is leidend
Dus, of het nu Nederland, de Verenigde Arabische Emiraten, China, India of een ander land is, de grootte van de thuis­markten is niet relevant bij Open Skies. Het beginsel van balans van mogelijkheden is leidend en dit wordt ook onderschreven door internationale luchtvaart- en reis- en toeristische belanghebbenden. Voorlopig is het bijvoorbeeld nog steeds zo dat slechts vier airlines 80 procent van de Amerikaanse binnen­landse markt beheersen. En dat de drie grote lucht­vaart­allianties, waarin in alle drie de gevallen een Amerikaanse airline een hoofdrol vervult, 80 procent van de transatlantische markt domineren. Alles, maar dan ook alles zal uit de kast worden getrokken om een gewillig oor te vinden bij de Trump-regering om deze positie te handhaven.

Het zal toch niet zo zijn dat het verbod op elektronica in de handbagage voor passagiers op vluchten naar de VS vanuit onder andere Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten, toevallig ook de thuisbases van Emirates, Etihad en Qatar, op een of andere manier is gerelateerd aan het vinden van dat gewillige oor?