De coronacrisis heeft ook de kleinere luchthavens in Nederland flink geraakt, maar over de hele linie zit er sinds deze zomer weer beweging in: de aantallen passagiers schieten omhoog. Zakenreis sprak de directeuren van Eindhoven, Groningen Eelde, Maastricht Aachen en Rotterdam The Hague.

Voorzitter Meiltje de Groot van de Nederlandse Vereniging van Luchthavens voorziet na de pandemie een mooie toekomst voor haar leden en de Europese regionale velden in het algemeen. ‘Het worden energiehubs.’

Rotterdam The Hague Airport
“Ik bespeur optimisme bij luchtvaartmaat­schappijen op basis van het oplopende aantal vaccinaties en versoepelingen van de reisbeperkingen. Er is vraag en er is markt,” zegt Ron Louwerse, directeur van Rotterdam The Hague Airport. In de eerste maanden van de pandemie, april tot en met juni 2020, lag het verkeer er vrijwel helemaal stil en dit duurde tot begin dit jaar. In maart deden 1276 reizigers de luchthaven aan: 99 procent minder dan in de vergelijkbare maand in 2019. Sindsdien, zegt Louwerse, is er sprake van een exponentiële groei: eerst naar 3544 in april, toen naar 11.012 in mei, 42.316 in juni en 119.045 in juli. “In augustus vlakte het tempo iets af, maar die 187.000 passagiers vertegenwoordigen bijna 70 procent van het aantal reizigers van twee jaar geleden.”

De aanzet tot herstel kwam later dan Louwerse had verwacht. “Maar de terugkeer naar het ‘oude normaal’ zal veel meer tijd vergen. Gewoontes moeten worden hervonden. De patronen zijn door corona drastisch veranderd, zoals het vele thuiswerken. De congresmarkt ligt al anderhalf jaar grotendeels stil en dat zal nog wel even zo blijven. Leisure komt als eerste terug, als een gewoonte die makkelijk weer kan worden opgepakt. Zakelijk verkeer veert ook heus wel op, maar daar gaat meer tijd overheen. Of alles weer op het niveau van vóór de pandemie komt, durf ik niet te zeggen.”

Groningen Eelde Airport
In het noorden gaat het naar omstandigheden ‘heel goed’ met de luchtvaart, zegt Meiltje de Groot, de CEO van Groningen Airport Eelde. “Laat me uitleggen wat ik daarmee bedoel. Het aantal passagiers lag in augustus weliswaar nog dik onder dat van twee jaar geleden (5500 reizigers: 76 procent lager), maar we zijn maatschappelijk heel relevant bezig met een profiel dat past bij deze regio en draagvlak heeft.”

Eelde was vroeger sterk gefocust op passagiers­vervoer, maar heeft nu de scope verbreed, zegt De Groot. “We werken vooral aan duurzame luchtvaart, met tal van aspecten, zoals onderzoek naar de inzet van waterstof en elektrische accu’s. Vrachtvervoer en vliegtuig­onderhoud willen we ook ontwikkelen. Er is al een vergunning voor én er zit een grote klant aan te komen. Op deze manier hebben we een bredere portefeuille, met meer werkgelegenheid en hopelijk meer inkomsten. Verduurzaming is heel belangrijk geworden, je ziet een versnelling optreden in de prognoses. Een paar jaar geleden werd 2050 nog genoemd als het jaartal waarin klimaatneutrale doelen verwezenlijkt zouden kunnen worden, nu is het al 2030. We moeten ervoor zorgen dat onze kinderen later ook nog iets hebben.”

Meiltje de Groot verwacht veel van het waterstofplan. “We zijn bezig om een ecosysteem voor waterstof te bouwen. Wat we hier hebben is uniek: midden op de luchthaven een zonnepark van 22 megawatt. Van die energie gaan we met een elektrolyser klimaatneutraal waterstof maken. Zo zijn we zelf over negen in de eigen afhandeling CO₂-neutraal en kunnen we een tankstation openen voor de vraag naar groene waterstof voor voertuigen én vliegtuigen van de toekomst, op waterstof. Wij creëren een ecosysteem op beperkte schaal, binnen de hekken. Hiermee wordt kennis opgedaan die we met andere luchthavens willen delen. Airports krijgen in de nabije toekomst een heel andere rol, het worden energiehubs.”

Eindhoven Airport
Eindhoven Airport was, voordat de pandemie in 2020 uitbrak, van de regionale luchthavens in Nederland op afstand de grootste. In het laatste ‘gewone jaar’ 2019 waren er 6,8 miljoen passagiers. Vorig jaar kelderde dit naar 2,1 miljoen, ofwel 69 procent minder. Begin 2021, toen de vaccinatiecampagne in Nederland nog op gang moest komen, bleef het verkeer op Eindhoven nog steeds achter op dat van twee jaar geleden. Maar vanaf april schoten de cijfers weer omhoog, van 27.000 passagiers naar 52.000 (mei), 148.000 (juni), 345.000 in juli en 467.000 in augustus. De luchthaven zit inmiddels weer op 75 procent van de oude omvang, zegt directeur Roel Hellemons.

“En we schrijven sinds juli ook weer zwarte cijfers.” Het aflopen van de NOW per 1 oktober is voor Eindhoven daarom ook geen enkel probleem. “We kunnen gelukkig weer onze eigen broek ophouden.” De Brabantse luchthaven hield tijdens de hele crisis vast aan de vaste kern van 75 personeels­leden. “We hebben steeds gezegd dat de situatie tijdelijk was en wilden daarom geen afscheid nemen van mensen die we straks weer nodig hebben,” aldus Hellemons.

Maastricht Aachen Airport
Maastricht Aachen Airport is al jaren de snelst groeiende vrachtluchthaven van Nederland, zegt directeur Jos Roeven. “We staan er goed voor.” In 2020, midden in de coronacrisis, nam de vervoerde tonnage toe met 20 procent. “Sinds 2017 zijn we ook winstgevend in de exploitatie.” Het aantal vervoerde passagiers is nog wel een stuk minder, zo’n 70 procent onder het niveau van 2019, maar Roeven verwacht dat dit binnen enkele jaren zal herstellen. Dankzij de toename van cargo is het personeelsbestand tijdens de pandemie zelfs gegroeid, naar 220 werknemers in totaal.

Voor de Limburgse airport, die eigendom is van de provincie, moet volgend jaar een nieuw luchthavenbesluit komen. Gedeputeerde Staten heeft daarom een maatschappelijke kosten-baten-analyse aangekondigd. De verantwoordelijke gedeputeerde Stephan Satijn (VVD) schreef begin september in een brief dat het college  de komende maanden tot een standpunt­bepaling wil komen. Een van de struikel­blokken is het groot onderhoud voor de start- en landingsbaan en de terminal. Roeven: “De provincie is daar verantwoordelijk voor. Elke luchthaven heeft een keer in de zoveel tijd groot onderhoud nodig.” Maastricht is in de woorden van de directeur ‘een serieuze vrachtluchthaven’ die haar bestaansrecht heeft bewezen. Door de nabijheid van woningen in enkele kernen, zoals Beek, Meerssen en Bunde zal de airport wel altijd relatief klein blijven, denkt hij.

Nederlandse Vereniging van Luchthavens (NVL)
Meiltje de Groot is tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Luchthavens, met twintig leden, van groot tot klein. De stem van NVL klinkt door in Den Haag, vindt ze. “In 2019 hebben we een position paper ingediend voor de luchtvaartnota van het kabinet en hebben daarin het belang van één luchthavensysteem in Nederland uiteengezet. Dit idee is ook overgenomen. Samenwerking binnen één systeem is noodzakelijk, omdat Schiphol vol zat en over een paar jaar zal dat opnieuw het geval zijn. Per luchthaven hebben we daarom gekeken wat het doel was. Schiphol is er om Nederland met de wereld te verbinden. Sommige vluchten binnen Europa en klein zakelijk verkeer kunnen prima vanaf de vier regionale velden opereren.”

De NVL-voorzitter vervolgt: “We zijn een actieprogramma aan het uitwerken om de vier thema’s uit de luchtvaartnota: Nederland goed verbinden, duurzaamheid, veiligheid en regionaal belang te kunnen uitwerken, met hulp van het Rijk.”

Waar blijft Lelystad?
Lelystad Airport is ook lid van de NVL. Opening van deze luchthaven is de afgelopen jaren verscheidene malen uitgesteld, in verband met milieuregels. Nu is de coronacrisis daar overheen gekomen. Gaat Lelystad ooit nog open of blijft het een witte olifant?
De Groot: “Het is vooral een politieke afweging waarvan het lastig is om iets over te zeggen, het hangt af van de glazen bol in Den Haag. Ik schat zelf in dat er weer een moment van schaarste aan slots zal ontstaan op Schiphol, over drie tot vijf jaar. Dan zal blijken dat Lelystad weer nodig is.”

Hoe snel komt het herstel van de luchtvaart, volgens de NVL?
De Groot: “Er moet wereldwijd goed worden gevaccineerd, dat is de voorwaarde. Maar dat gaat wereldwijd nog heel lang duren. Kijk naar Australië, waar ze dachten alles onder controle te hebben en nu blijkt dat toch niet zo te zijn; het virus laat zich niet makkelijk temmen. Binnen Europa komt het verkeer wel weer op gang, inter­continen­taal blijft nog heel lang een probleem, ben ik bang.”

En de zakenreizen?
“De zakenjets hebben het overal goed gedaan, ook tijdens de crisis. Binnen Europa zie je dat ook de businessclass van commerciële vluchten weer voller zitten. Een deel van de zakenreizen zal blijvend worden vervangen door digitaal en dat heeft
ook zijn voordelen,” aldus de Groot.

Ze noemt de gang van zaken binnen de VNL als voorbeeld. “We vergaderden vroeger twee keer per jaar met alle leden en ook nog vier bestuursvergaderingen. Nu hebben we iedere maand een bestuursvergadering, digitaal; en de clusters landelijk en regionaal hebben ook iedere maand overleg. Er wordt dus veel meer gepraat en dat is best positief.”

Elektrische vliegtuigen
De regionale luchthavens hebben eerder dit jaar een plan gelanceerd voor kleine elektrische vliegtuigen. De Groot: “We gaan in 2026 commercieel zakelijk elektrisch vliegen tussen de Nederlandse luchthavens met kleine toestellen, vijfzitters. Je kunt rendabel vliegen met bijvoorbeeld een vlucht per uur, een soort busverbinding. Later kun je dat uitbreiden: in 2030 verwacht ik dat er elektrische 19-zitters zijn die binnen Europa 800 kilometer kunnen overbruggen. Je krijgt zo een heel ander systeem, minder langs de grote hubs. We hebben contacten met een aantal fabrikanten van deze vliegtuigen, waaronder het Sloveense Pipistrel en Electron, een Australisch bedrijf.”

Foto’s © de regionale luchthavens

Dit is een samenvatting van het artikel ‘Regionale luchthavens worden energiehubs’, dat is verschenen in Zakenreis #521. Het hele artikel lezen? Neem een abonnement op Zakenreis Magazine. Ontvang hét vakblad voor de Nederlandse zakenreisindustrie voor maar 32 euro per jaar.